Brojne su autohtone sorte voća koje su se vijekovima uzgajale na ovim prostorima danas zaboravljene, neke su i potpuno nestale, a jedna od voćaka kojoj prijeti takva sudbina jeste i mušmula.
Sanski voćar Enes Kobašlić u svome voćnjaku posjeduje nekoliko stabala mušmule, ali kaže kako je uzgaja isključivo za sopstvene potrebe jer na tržištu ne postoji potražnja za plodovima ovoga voća.
“Ona je karakteristična po svome plodu koji se ne može konzumirati sve tamo do jakih mrazeva i zimskog perioda. Tek kada ti plodovi omekšaju, promrznu i izgnjiju, tada su ukusni i podesni za konzumiranje. Mislim da ljudi nisu uopšte upoznati s ovim voćem, a plodovi se mogu upotrebljavati ili prerađivati u sokove ili džemove”, kaže Kobašlić.
Ono što je karakteristično za mušmulu jeste da je to veoma otporna vrsta voća, ne zahtijeva prskanje, upotrebu hemijskih preparata niti bilo kakav poseban tretman.
Inače, sredina jeseni je godišnje doba kada tek počinju da zriju plodovi ove stare voćke koja se danas može pronaći tek ponegdje.
Kora mušmula je kožasta i kestenjaste boje, a kada se beru, plodovi su tvrdi i treba neko vrijeme da odstoje. Radi se o listopadnom grmu koji naraste visine od pet metara i može živjeti oko pedesetak godina, dok se sa jednog stabla može ubrati oko dvadesetak kilograma plodova.
Stablo mušmule ima dekorativnu vrijednost, a posebno je lijepo u proljeće kada cvjeta ružičasto-bijelim cvjetovima.
Plodovi mušmule su bogati vitaminima i mineralima, a za liječenje se ne koristi samo njen plod, nego i koštice, lišće, cvjetovi i kora drveta.
Mušmula potiče s područja sjevernog Irana i prostora Kaspijskog jezera, a na područje Evrope proširila se s grčkim osvajanjima. Posebno je bila popularna u srednjem vijeku, kada se u značajnoj mjeri uzgajala i konzumirala, a danas se sve više prepoznaju i cijene njena ljekovita svojstva.
