Arogantni bogataš, ljepuškasti intelektualac i birokrata u paru sa gej kandidatom za kancelara. Zvuči kao početak nekog vica, a u suštini je opis trojice kandidata za predsjednika Demohrišćanske unije (CDU), Fridriha Merca, Norberta Retgena i tiketa Armin Lašet-Jens Span, koji će se sljedećeg vikenda boriti za lidersko mjesto u najjačoj njemačkoj političkoj partiji. Nova.rs
Njemačka kancelarka Angela Merkel je dva puta pokušala da odredi sebi nasljednicu na čelu CDU. Prvo je igrala na kartu Ursule fon der Lajen. Nije funkcionisalo i Ursula je završila na čelu Evropske komisije. Zatim je Merkelova pokušala da projektuje Anegret Kramp Karenabauer (AKK) učestvujući veoma aktivno u stranačkoj kongresnoj kampanji za njen izbor 2018. godine. Međutim, AKK se pokazala kao kompletan promašaj, poslije serije gafova i loših rezultata na lokalnim izborima, aktuelna ministarka odbrane je primorana da podnese ostavku.
Najdugovječniji kancelar/ka u istoriji poslijeratne Njemačke, za razliku od ogromne većine svojih kolega, uči na svojim greškama i trudi se da ih ne ponavlja. Tako će Merkelova, prvi put poslije 20 i kusur godina, imati čisto posmatračku ulogu na “digitalnom” kongresu svoje partije.
Moglo bi se reći da bi samo izbor Fridriha Merca bio zaokret na stranačkoj i nacionalnoj pozornici u Saveznoj Republici, dok su Norbert Retgen i par Armin Lašet- Jens Span, više ili manje, izraz kontinuiteta politike čije je temelje postavila Merkelova.
Interesantno je da bi samo izbor Fridriha Merca za predsjednika CDU jasno usmjerio i određivanje kancelarskog kandidata koalicije CDU/CSU na sljedećim izborima za Bundestag krajem septembra. Jednostavno je teško zamisliti da bi osoba poput Merca, na čelu CDU-a, mogla da dozvoli da neko drugi bude kandidat za kancelara osim njega.
Na drugoj strani, pobjeda Norberta Retgena ili Armina Lašeta, bi ostavila otvorenim pitanje ko će biti kandidat za kancelara demohrišćana. Sa Retgenom na čelu partije, šanse predsjednika Bavarske, i lidera sestrinske stranke CSU, Markusa Zedera bi značajno porasle da bude zajednički pretendent za nasljednika Merkelove u “Bundeskanzleramt-u”. Trijumf Lašeta bi širom otvorio vrata kandidaturi Jensa Spana koji je i ušao u “izborni tiket” sa predsjednik Sjeverne Rajne-Vestfalije sa vrlo jasnom računicom: on pomogne Lašetu da postane a predsjednik stranke, a zatim Lašet njega promoviše u demohrišćanskog kandidata za kancelara.
Fridrih Merc ima najveću podršku među članovima CDU, Armin Lašet je najbolje kotiran među delegatima koji će glasati za novog lidera, dok je Norbert Retgen popularniji u biračkom tijelu od dvojice rivala. Nijedan od trojice, barem prema dosadašnjim ispitivanjima raspoloženja delegata na kongresu, nema apsolutnu većinu.
Neće biti iznenađenje ako bude bio neophodan drugi krug glasanja i da tek 22. januara saznamo ko će zauzeti mjesto AKK. U tom svjetlu se interpretira i posljednji potez veoma popularnog ministra zdravlja Jensa Spana da objelodani svoje ambicije da bude kandidat za kancelara. U ovom momentu, Span uživa popularnost kao Merkelova i u nekim ispitivanjima javnog mnijenja je čak i bolje kotiran od kancelarke dok je daleko ispred sve trojice aktera unutarstranačke trke za predsjedničku funkciju.
Lašet ima najveće iskustvo na terenu u radu sa stranačkom strukturom i birokratskim aparatom i svakako zna bolje od Merca i Retgena šta je potrebno uraditi za pobjedu na izborima. Takođe, poslije Merkelove, niko u CDU nema takav medijatorski kapacitet da pomiri sve struje u partiji i pregovarački dar da konstruiše efikasnu i funkcionalnu vladajuću koaliciju u Bundestagu. Njegova Ahilova peta je popularnost na nacionalnom nivou, zbog čega je i svoju kandidaturu vezao za Spana, rastuću zvijezdu njemačke politike.
I dok je Lašet otjelotvorenja kontnuiteta politike Angele Merkel, Merc je sušta suprotnost. Najbogatiji političar u redovima CDU koji je do prije par godina bio top menadžer u najvećim finansijskim kompanijama je smrtni neprijatelj aktuelne kancelarke. Njihovo neprijeteljstvo datira još s početka vijeka kada ga je Merkelova smijenila sa funkcije šefa poslaničkog kluba demohrišćana u Bundestagu a zatim ga je spriječila da preuzme dizgine stranke 2018. godine kada je orkestrirala pobjedu svoje bivše “štićenice” AKK.
Merc je u suštini pobornik maksime istorijskog lidera bavarskih socijalhrišćana (CSU) Franca Jozefa Štrausa koji je smatrao da CDU i CSU moraju da budu brana na desnici svim ekstremistima:”Recht von mir ist nur noch die Wand”, odnosno “desno od nas postoji samo zid”. Zato želi da udalji partiju od centra i pomjeri je ka desnici kako bi smanjio radijus djelovanja Alternative za Njemačku. Merc ponekad može da zvuči kao verzija njemačkog Donalda Trampa – homofobne, seksističke, negacionističke, diskriminatorske izjave s vremena na vrijeme mu se omaknu – ali, budući da je on “delfin” Volfganga Šojblea, njegove populističke crte karaktera su više generacijski atavizam nego izraz političkog ubjeđenja.
Jedno je sigurno, u scenariju sa Mercom kao pobjednikom izbora u septembru, biće veoma teško formirati vladu. Za njega su samo libearli prihvatljivi koalicioni saveznik, a FDP ozbiljno rizikuje da ne pređe izborni prag a nije sigurno ni da će zbir poslanika liberala i koalicije demohrišćana bio dovoljan za formiranje većine u Bundestagu.
Za razliku od Merca, Retgen predstavlja otjelotvorenje rafinisanog intelektualca, političara na kojem sve stoji savršeno: od očešljane kose, odjela do izjava koje čak i kada u sebi imaju oštre kritike zvuče dobronamjerno. Ako je Lašetov džoker poznavanje birokratskog aparta i upravljenje administracijom a Mercov ekonomija i finansije onda je Retgenov adut spoljna politika i ekologija.
Sa Retgenom u ulozi lidera CDU, postizborni savez sa zelenima bi bio više nego izvjestan ishod izbornog procesa i formiranja vlade. Takođe, predsjednik spoljnopolitčkog odbora Bundestaga se razlikuje od druga dva takmaca po odnosu prema Sjevernom toku 2 i politici prema Rusiji. Retgen smatra da Vladimir Putin koristi energetsku politiku za realizaciju njegove spoljnopolitičke agende i da Berlin mora da zauzme jasan stav prema tome. Takođe, njegovi stavovi su značajno različiti prema migrantima i siromašnima, gotovo na liniji Angele Merkel da poštovanje ljudskog dostojanstva mora da bude jednako za sve.
Među najzainteresovanijim za izbore u CDU biće Markus Zeder. Lider CSU nastavlja da ponavlja frazu da on misli samo na Bavarsku. Međutim, svima jasno da u slučaju nedovoljno ubjedljivog rezultata CDU na pokrajinskim izborima u Hesenu, Baden Virtembergu i Rajni Palatinatu u martu, Tiringiji u aprilu, Saksoniji Anhalt u junu, najpopularniji političar u Saveznoj Republici, poslije Merkelove, imaće legitimno pravo da zatraži šansu da uradi ono što nisu njegova dva prethodnika na čelu CSU, Franc Jozef Štraus 1980. i Edmund Štojber 2002. godine: postane prvi kancelar Njemačke iz redova bavarske CSU.
